डॉ सर्वपल्ली राधाकृष्णन निबंध मराठी | डॉ सर्वपल्ली राधाकृष्णन माहिती मराठी

Dr sarvepalli radhakrishnan marathi nibandh : -सर्वपल्ली राधाकृष्णन
डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन हे भारतीय तत्त्वज्ञानज्ञ, शिक्षणतज्ज्ञ, राजकारणी आणि भारताचे दुसरे राष्ट्रपती होते. त्यांचा जन्म 5 सप्टेंबर 1888 रोजी तमिळनाडू राज्यातील तिरुत्तणी येथील एका ब्राह्मण कुटुंबात झाला. भारतीय शिक्षण क्षेत्रातील एक महत्त्वाची व्यक्तिमत्त्व म्हणून राधाकृष्णन यांचा उल्लेख केला जातो. त्यांचे योगदान केवळ भारतातच नाही तर जागतिक पातळीवरही शिक्षण, तत्त्वज्ञान आणि सांस्कृतिक क्षेत्रात खूप मोठे होते.

प्रारंभिक जीवन आणि शिक्षण

राधाकृष्णन यांचे प्राथमिक शिक्षण तिरुत्तणी येथील स्थानिक शाळेत झाले. त्यानंतर त्यांनी व्हिजयानगर कॉलेज (हैदराबाद) आणि मद्रास क्रिश्चियन कॉलेजमध्ये (तामिळनाडू) शिकाई केली. त्यांनी आपल्या शालेय जीवनातच तत्त्वज्ञान विषयाकडे आपला कल दर्शविला. मद्रास विद्यापीठातून त्यांनी तत्त्वज्ञानात पदवी मिळवली आणि पुढे ते प्राध्यापक म्हणून शिक्षण क्षेत्रात प्रवेशले.

dr sarvepalli radhakrishnan marathi nibandh

अकादमिक कारकीर्द

राधाकृष्णन यांनी तत्त्वज्ञानावर संशोधन व लेखन केले. त्यांच्या कार्याची गती आणि शैली यामुळे ते अकादमिक वर्तुळात प्रसिद्ध झाले. 1918 मध्ये ते मद्रास प्रेसिडेन्सी कॉलेजमध्ये प्राध्यापक म्हणून कार्यरत झाले. त्यानंतर 1931 मध्ये ते कलकत्ता विद्यापीठाचे प्राध्यापक म्हणून नियुक्त झाले. त्यांच्या शालेय आणि कॉलेज जीवनातील योगदानामुळे त्यांना भारतात एक तज्ञ तत्त्वज्ञ म्हणून मान्यता मिळाली.

इंग्रजांशी सहकार्य आणि जागतिक ओळख

राधाकृष्णन यांना 1930-40 च्या दशकात इंग्रजांच्या भारतातील शिक्षण प्रणालीवर परखड विचार मांडले होते. त्यांनी भारतीय संस्कृती आणि तत्त्वज्ञानाचे महत्त्व जागतिक पातळीवर समजावून सांगितले. राधाकृष्णन यांची पद्धत अत्यंत वेगळ्या आणि खूप प्रभावी होती, आणि त्यांची संवादाची शैली जगभरातील विदयार्थ्यांना प्रभावित करणारी होती. त्यांना 1939 मध्ये ऑक्सफर्ड विद्यापीठात तत्त्वज्ञानाचे प्राध्यापक म्हणून नियुक्त करण्यात आले, ज्यामुळे त्यांचे नाव जागतिक पातळीवर प्रसिध्द झाले.( Dr sarvepalli radhakrishnan marathi nibandh)

राजकारण आणि राष्ट्रपतीपद

राधाकृष्णन यांनी शिक्षण क्षेत्रात योगदान दिले असले तरी ते राजकारणातही सक्रिय होते. 1952 मध्ये भारताच्या दुसऱ्या राष्ट्रपदी ते निवडले गेले. त्यांचे राष्ट्रपती म्हणून कार्य कालखंड देखील अत्यंत यशस्वी ठरले. राधाकृष्णन यांनी राष्ट्रपतीपदी असताना भारतीय समाजाला शिस्त आणि प्रगल्भतेचे महत्त्व सांगितले. 1962 मध्ये त्यांना भारत सरकारकडून ‘भारतरत्न’ हा सर्वोच्च नागरी सन्मान मिळाला.

तत्त्वज्ञान व विचारधारा

राधाकृष्णन हे मुख्यतः हिंदू तत्त्वज्ञानाचे तज्ञ होते. त्यांनी शंकराचार्य, रामानुजाचार्य आणि अन्य महान तत्त्वज्ञांच्या कार्यावर सखोल अभ्यास केला. त्यांच्या विचारधारेनुसार, धर्म आणि तत्त्वज्ञान हे मानवतेचे पालन करणारे असावे लागतात. त्यांना ‘सांस्कृतिक आदानप्रदान’ यावर विश्वास होता आणि त्यांनी भारतीय तत्त्वज्ञानाला पश्चिमी जगात प्रभावीपणे सादर केले.( Dr sarvepalli radhakrishnan marathi nibandh)

शिक्षण आणि समाजसेवा

राधाकृष्णन हे शिक्षणाचे महत्त्व नीटपणे समजून घेत होते. त्यांना विश्वास होता की शिक्षण म्हणजे केवळ ज्ञान प्राप्ती नव्हे, तर ते एक समाजाच्या मूल्यांची निर्मिती करणारा प्रक्रिया आहे. त्यांचे विचार शिक्षणाच्या संदर्भात अत्यंत प्रेरणादायक होते. त्यांच्या दृष्टिकोनानुसार, शाळा आणि विद्यापीठे केवळ ज्ञानाचे केंद्र नसून, त्यातून समाजातील नैतिक मूल्ये आणि शिस्त यांचा संवर्धन होणे आवश्यक आहे.

साहित्य आणि लेखन

राधाकृष्णन यांनी अनेक पुस्तके लिहिली, ज्या आजही तत्त्वज्ञान आणि शिक्षण क्षेत्रात अत्यंत प्रभावी मानली जातात. त्यांच्या काही प्रमुख ग्रंथांमध्ये ‘इंडियन फिलॉसॉफी’, ‘द हिंदू व्यू ऑफ लाइफ’, ‘सोशल चेंज इन मॉडर्न इंडिया’ आणि ‘व्हॅल्यूज अँड एज्युकेशन’ यांचा समावेश आहे. याशिवाय, त्यांनी विविध शास्त्रज्ञ, लेखक आणि तत्त्वज्ञांच्या विचारांचा सखोल अभ्यास केला.( Dr sarvepalli radhakrishnan marathi nibandh)

व्यक्तिमत्त्व आणि आदर्श

राधाकृष्णन हे एक अत्यंत शिस्तबद्ध, गंभीर आणि ज्ञानप्रेमी व्यक्तिमत्त्व होते. त्यांचे विचार, कार्य आणि जीवनमूल्ये भारतीय समाजासाठी आदर्श ठरली. त्यांच्या शिक्षणातील नैतिकतेचा आणि तत्त्वज्ञानाचा समावेश आजही शिक्षण क्षेत्रात त्यांच्याशी संबंधित असलेल्या धोरणांतून दिसून येतो.

हे सुद्धा वाचा – स्वातंत्र्यवीर सावरकर यांची संपूर्ण माहिती

मृत्यू आणि उत्तराधिकार

डॉ. राधाकृष्णन यांनी 17 एप्रिल 1975 रोजी जीवन संपवले. त्यांचे योगदान आजही भारतीय समाजाच्या शिक्षण आणि तत्त्वज्ञानाच्या क्षेत्रात अत्यंत महत्त्वाचे मानले जाते. त्यांच्याच नावाने भारतात शिक्षक दिन 5 सप्टेंबर रोजी साजरा केला जातो. यामुळे त्यांची शिकवण आणि कार्य केवळ भारतीय समाजासाठीच नाही तर जागतिक पातळीवरही कायम राहिलेली आहे.( Dr sarvepalli radhakrishnan marathi nibandh)

निष्कर्ष

डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन हे एक अशी व्यक्तिमत्त्व होती ज्यांनी भारतीय तत्त्वज्ञान, शिक्षण आणि समाजाच्या उन्नतीसाठी आपले जीवन समर्पित केले. त्यांचे विचार आणि कार्य आजही प्रासंगिक आहेत. त्यांनी भारतीय संस्कृतीचे आणि तत्त्वज्ञानाचे महत्त्व जागतिक स्तरावर दाखवून दिले. शिक्षक दिवस 5 सप्टेंबर रोजी भारतात साजरा केला जातो, आणि हा दिवस डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन यांच्या जयंतीनिमित्त आहे. डॉ. राधाकृष्णन हे एक प्रतिष्ठित शिक्षणतज्ज्ञ, तत्त्वज्ञ, आणि भारताचे दुसरे राष्ट्रपती होते. शिक्षक म्हणून त्यांच्या योगदानामुळे, तसेच त्यांच्या शाळा आणि विद्यापीठांमध्ये केलेल्या सुधारणा आणि शिक्षण क्षेत्रातील महत्त्वपूर्ण भूमिका यासाठी त्यांना श्रद्धांजली अर्पण करण्यासाठी हा दिवस पाळला जातो.

शिक्षक दिनाचे महत्त्व:

1. शिक्षकांचा सन्मान: शिक्षक आपल्या विद्यार्थ्यांच्या जीवनात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात. त्यांचे योगदान केवळ शिक्षणापुरतेच मर्यादित नसून, ते विद्यार्थ्यांना नैतिक मूल्ये, शिस्त, आणि सामाजिक जबाबदारीचे धडे देखील देतात. शिक्षक दिनाच्या माध्यमातून त्यांचे योगदान मानले जाते.( Dr sarvepalli radhakrishnan marathi nibandh)

2. डॉ. राधाकृष्णन यांचे योगदान: डॉ. राधाकृष्णन हे एक महान शिक्षक होते. त्यांना त्यांच्या विद्यार्थ्यांबद्दल असलेली प्रेमळ आणि प्रेरणादायक दृष्टिकोनामुळे आदर्श शिक्षक म्हणून मान्यता मिळाली. त्यांचे विचार आणि शिक्षण प्रणाली आजही शिक्षण क्षेत्रात प्रभावी आहेत.

3. शिक्षणाचे महत्त्व: शिक्षक दिनाच्या निमित्ताने शिक्षणाच्या महत्त्वावर लक्ष केंद्रित केले जाते. हे दिवस शिक्षणाचे सामाजिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व समजून घेण्याचा एक उत्तम संधी आहे.

4. वैयक्तिक आणि सामूहिक विकास: शिक्षक विद्यार्थ्यांना केवळ ज्ञान देत नाहीत, तर त्यांना आत्मविश्वास, सृजनशीलता, आणि जीवनातील योग्य दिशा दर्शवितात. शिक्षकांच्या मेहनतीमुळे समाजाचा समृद्धी आणि विकास साधता येतो.

निष्कर्ष:

शिक्षक दिन हा एक संधी आहे ज्यात आपण आपल्या शिक्षकांचे आभार मानतो, त्यांच्या कठोर परिश्रमांचे आणि त्यांच्याद्वारे केलेल्या योगदानाचे मूल्य समजून घेतो. डॉ. राधाकृष्णन यांची शिक्षणप्रेमी आणि प्रेरणादायक भूमिका विचारात घेताना, हा दिवस शिक्षकांबद्दल कृतज्ञता व्यक्त करण्यासाठी आणि शिक्षणाच्या महत्त्वावर जागरूकता निर्माण करण्यासाठी विशेष आहे. डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन यांच्या कुटुंबाची माहिती पुढीलप्रमाणे आहे:( dr sarvepalli radhakrishnan marathi nibandh)

आई-वडिलांचे नाव:

आईचे नाव: श्रीमती शिवम्मा

वडिलांचे नाव: सर्वपल्ली वीरसामी अय्यर

पत्नीचे नाव:

पत्नीचे नाव: सिवकामी (Shivakamu)

मुले आणि मुली:

राधाकृष्णन दांपत्याला ,5 मुली आणि एक मुलगा होता,सार्वजनिक जीवनात त्यांच्या कुटुंबाबद्दल फारसा विचार केला जात नाही, परंतु राधाकृष्णन यांच्या कुटुंबाने त्यांना नेहमीच प्रोत्साहन आणि पाठिंबा दिला.
डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन यांच्या प्रमुख कार्य आणि योगदानांची सूची खूप महत्त्वपूर्ण आहे, कारण त्यांचे कार्य केवळ शिक्षण आणि तत्त्वज्ञानाच्या क्षेत्रातच नाही तर समाजाच्या समग्र विकासात महत्त्वपूर्ण ठरले. त्यांच्या जीवनातील प्रमुख योगदान पुढीलप्रमाणे:

1. शिक्षण क्षेत्रातील योगदान:

डॉ. राधाकृष्णन हे एक प्रतिष्ठित शिक्षणतज्ज्ञ होते. त्यांनी भारतीय शिक्षण पद्धतीला आधुनिक दृषटिकोनातून पुनर्रचना करण्याचा प्रयत्न केला. त्यांचे शिक्षणविषयक विचार आणि कार्य भारताच्या शिक्षण क्षेत्राला एक नवीन दिशा देणारे होते. त्यांनी शिकवणीचे महत्त्व, विद्यार्थ्यांच्या सर्वांगीण विकासावर जोर दिला.( Dr sarvepalli radhakrishnan marathi nibandh)

2. भारतीय तत्त्वज्ञानाचा प्रचार:

डॉ. राधाकृष्णन हे एक प्रसिद्ध तत्त्वज्ञ होते आणि त्यांनी भारतीय तत्त्वज्ञानाचा प्रसार जागतिक पातळीवर केला. त्यांनी हिंदू तत्त्वज्ञान, वेद, उपनिषद, शंकराचार्य यांच्या विचारधारा आणि वेदांतावर सखोल संशोधन केले. त्यांचा मुख्य विचार ‘आध्यात्मिक सत्य’ आणि ‘धार्मिक सहिष्णुता’वर आधारित होता. त्यांचे कार्य आणि विचार जगभरातील विदयार्थ्यांना प्रेरणा देणारे ठरले.

3. राजकीय कार्य:

डॉ. राधाकृष्णन हे राजकारणातही सक्रिय होते. 1952 मध्ये ते भारताचे दुसरे राष्ट्रपती म्हणून निवडले गेले. राष्ट्रपती म्हणून त्यांनी भारतीय समाजातील विविधतांना एकत्र आणण्याचा आणि शांती प्रस्थापित करण्याचा प्रयत्न केला. राधाकृष्णन यांनी भारतीय संविधानाच्या संरक्षणात आणि विकासाच्या दृषटिकोनातून महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली.

4. दूरदर्शनवरील प्रभाव:

राधाकृष्णन यांचा प्रभाव फक्त शालेय शिक्षण क्षेत्रातच नाही तर दूरदर्शनवरील चर्चांमध्ये देखील महत्त्वपूर्ण होता. त्यांच्या भाषणांमुळे आणि विचारांनी भारतीय समाजाला शिक्षण आणि तत्त्वज्ञानाच्या महत्त्वाची जाणीव झाली.

5. ग्रंथलेखन:

( dr sarvepalli radhakrishnan marathi nibandh)

राधाकृष्णन यांनी अनेक महत्त्वपूर्ण ग्रंथ लेखले. त्यांची काही प्रमुख पुस्तके:

Indian Philosophy (भारतीय तत्त्वज्ञान)

The Hindu View of Life (हिंदू जीवनदृषटिकोन)

6. राष्ट्रीय एकता आणि सामाजिक समता:

राधाकृष्णन यांचा विश्वास होता की भारतीय समाजातील विविधता एकता आणि सहिष्णुतेच्या माध्यमातून साधता येईल. त्यांनी आपल्या विचारांमध्ये त्याचप्रमाणे धर्म, जात, भाषा आणि संस्कृती यावर आधारित भेदभावाला नाकारले. त्यांनी सर्वांना समानतेच्या दृषटिकोनातून एकत्र आणण्याचे महत्त्व सांगितले.

7. दुरदर्शन व प्रसार माध्यमांमध्ये योगदान:

राधाकृष्णन हे एक प्रभावी वक्ते होते. त्यांनी शिक्षण आणि तत्त्वज्ञानाच्या महत्त्वावर अनेक वेळा भाषणे दिली. त्यांचे भाषण आणि विचार भारतीय संस्कृती आणि तत्त्वज्ञानाचे प्रमोशन करण्यासाठी महत्त्वाचे ठरले.

8. अंतरराष्ट्रीय संबंध आणि मान्यता:

राधाकृष्णन यांनी अनेक आंतरराष्ट्रीय मंचांवर भारतीय तत्त्वज्ञान, धर्म, आणि संस्कृतीचा प्रचार केला. त्यांनी भारताच्या धर्म, तत्त्वज्ञान आणि समाजव्यवस्थेची वैश्विक ओळख करून दिली. त्यांना विविध देशांमध्ये मान्यता मिळाली होती आणि ते जगभरातील अनेक विद्यापीठांमध्ये विशेष निमंत्रित म्हणून गेले होते.

9. भारतरत्न पुरस्कार:

राधाकृष्णन यांना 1962 मध्ये भारत सरकारकडून ‘भारतरत्न’ हा सर्वोच्च नागरी सन्मान प्रदान करण्यात आला. त्यांचे कार्य शिक्षण, तत्त्वज्ञान, आणि भारतीय समाजाच्या सुधारणा साठी अत्यंत महत्त्वपूर्ण ठरले.

निष्कर्ष:

डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन यांचे कार्य भारतीय समाजात शिक्षण, तत्त्वज्ञान, आणि राजकारणाच्या क्षेत्रात अतुलनीय आहे. त्यांचा जीवनप्रवास आणि त्यांचे विचार आजही प्रेरणादायक आहेत. शिक्षक दिनाच्या निमित्ताने त्यांचे योगदान आणि कार्य साजरे केले जातात.

( dr sarvepalli radhakrishnan marathi nibandh)https://youtu.be/UjwhXOqfBJY?si=EvZ14oEkFTE294GG