Msc nantar PhD kashi karavi: आज आपण पाहणार आहोत एमएससी नंतर पीएचडी कशी करायची ह्याची माहिती आपण पाहणार आहोत PHD कशी करावी लागेल त्याला काय करावे लागेल हे आपण पाहणार आहोत,phd चा अवधि किती असेल योग्यता काय असेल exam pattern कसा असेल हे आपण पाहणार आहोत एडमिशन प्रक्रिया कशी असेल course average कसा असेल address exam ,टॉप university विदेशी,भारतीय कशी असेल हे आपण पूर्णपने पाहणार आहोत.
PHD पूर्ण करण्यासाठी लागणारी कालावधी (Duration) साधारणपणे खालीलप्रमाणे असते:
1. न्यूनतम कालावधी:
3 वर्षे: काही विद्यापीठांमध्ये PhD पूर्ण करण्यासाठी किमान 3 वर्षांचा कालावधी लागतो.
हा कालावधी तुमच्या संशोधनाच्या प्रगतीवर अवलंबून असतो.
2. जास्तीत जास्त कालावधी:
काही विशेष प्रकरणांमध्ये कालावधी वाढवला जाऊ शकतो, परंतु तो विद्यापीठाच्या धोरणांवर अवलंबून असतो.3. भागवेळ (Part-time PhD)जर तुम्ही नोकरीसोबत PhD करत असाल, तर कालावधी जास्त (5-7 वर्षे) असू शकतो.
4. संकल्पना पूर्ण होण्यासाठी कालावधी:
पाठ्यक्रम (Coursework): सुरुवातीचे 6 महिने ते 1 वर्ष पाठ्यक्रमासाठी लागतात.संशोधन व प्रबंध लेखन (Research & Thesis Writing): संशोधनासाठी 2-4 वर्षे लागतात.थीसिस सबमिशन व व्हायवा (Thesis Submission & Viva): 6 महिने
PhD ही वेळेवर आधारित नसून तुमच्या संशोधनाच्या गुणवत्तेवर अवलंबून असते. त्यामुळे हा कालावधी व्यक्तीनुसार वेगळा असतो.
पीएचडी करण्यासाठीची योग्यता (Eligibility) खालीलप्रमाणे आहे:
(Msc nantar PhD kashi karavi)
हे सुद्धा वाचा – इंटेलिजन्स आर्टिफिशियल कोर्स विषयी संपूर्ण माहिती
1. शैक्षणिक पात्रता:
मास्टर डिग्री: संबंधित विषयात मास्टर डिग्री (MSc, MA, MTech, MPhil इ.) आवश्यक आहे.किमान 55% गुण (General/OBC) आणि 50% गुण (SC/ST/PwD) आवश्यक आहेत.काही विद्यापीठांसाठी BTech/MTech झालेल्या विद्यार्थ्यांनाही थेट PhD करता येते.
2. प्रवेश परीक्षा (Entrance Exams):
पीएचडीसाठी खालील परीक्षा आवश्यक असतात (काही विद्यापीठांमध्ये प्रवेश परीक्षा लागू नसते):
CSIR-UGC NET: राष्ट्रीय पातळीवरील परीक्षा, ज्याद्वारे Junior Research Fellowship (JRF) मिळते.
3. पात्रतेचे इतर निकष:पात्रता परीक्षण: काही विद्यापीठे त्यांच्या स्वतःच्या परीक्षा घेतात.
4. इतर अटी:
काही ठिकाणी अनुभव (उदा., शिक्षण, संशोधन) विचारात घेतला जातो.
5. विदेशी विद्यापीठांसाठी:
TOEFL/IELTS सारख्या इंग्रजी चाचण्या आणि GRE आवश्यक असते.
काही विद्यापीठांमध्ये MPhil किंवा संशोधन अनुभवास प्राधान्य दिले जाते.
भारतात PhD साठी सेमिस्टर सिस्टम असते का नाही हे विद्यापीठावर आणि अभ्यासक्रमाच्या स्वरूपावर अवलंबून असते. सामान्यतः PhD हा संशोधनाधारित अभ्यासक्रम असल्याने पारंपरिक सेमिस्टर प्रणाली लागू होत नाही. परंतु काही विद्यापीठे आणि संस्थांमध्ये सुरुवातीच्या टप्प्यात सेमिस्टर आधारित पाठ्यक्रम (Coursework) दिला जातो.
(Msc nantar PhD kashi karavi)
PhD सेमिस्टर सिस्टमचे स्वरूप:
1. पाठ्यक्रमाचे (Coursework) सेमिस्टर:
PhD च्या पहिल्या 6 महिने ते 1 वर्षात पाठ्यक्रम पूर्ण करणे अनिवार्य असते.
हे सेमिस्टर पद्धतीत विभागलेले असते. उदाहरणार्थ:
पहिला सेमिस्टर: संशोधन पद्धती (Research Methodology), संबंधित विषयातील प्रगत अभ्यास.
दुसरा सेमिस्टर: साहित्य परीक्षण (Literature Review), प्रबंध लेखन (Thesis Writing) कौशल्य.
यासाठी परीक्षा, प्रकल्प सादरीकरण, आणि प्रगत चर्चा घेतली जाते.
2. संशोधन टप्पा (Research Phase):
Coursework नंतर, सेमिस्टर पद्धती बंद होते आणि विद्यार्थी त्यांच्या संशोधनावर लक्ष केंद्रित करतात.
दर सहा महिन्यांनी किंवा वर्षातून एकदा प्रगती अहवाल (Progress Report) सादर करावा लागतो.
3. शेवटचा टप्पा (Thesis Submission):
संशोधन पूर्ण झाल्यावर प्रबंध (Thesis) सादर करावा लागतो.
त्यानंतर व्हायवा-वॉइस (Viva-Voce) किंवा मौखिक परीक्षा घेतली जाते.
काही विद्यापीठांतील वेगवेगळे मॉडेल्स:
IITs आणि NITs: सुरुवातीला 1 वर्ष coursework, त्यानंतर संशोधन.
Central Universities (जसे JNU, DU): Coursework हा सेमिस्टर आधारित असतो.
Private Universities: सेमिस्टर आधारित प्रगती अहवाल
PhD सेमिस्टरशी संबंधित तपशील:
पाठ्यक्रम कालावधी: 6 महिने ते 1 वर्ष.
सेमिस्टर क्रेडिट्स: Coursework दरम्यान 8-16 क्रेडिट्स पूर्ण करणे आवश्यक असते.शोधकार्य: यासाठी सेमिस्टर सिस्टम लागू नसते, परंतु नियमित अहवाल द्यावा लागतो.
(Msc nantar PhD kashi karavi)
PhD कोर्सची सरासरी फी विविध विद्यापीठे, संस्था, आणि अभ्यासक्रमाच्या प्रकारावर अवलंबून असते. खाली विविध प्रकारांनुसार PhD कोर्सच्या फीची माहिती दिली आहे:
1. सरकारी विद्यापीठे (Government Universities):
सरासरी फीस: ₹10,000 ते ₹50,000 प्रति वर्ष.
जसे:
IITs: ₹25,000 ते ₹40,000 प्रति वर्ष.
Central Universities (DU, JNU, BHU): ₹10,000 ते ₹30,000 प्रति वर्ष.
स्कॉलरशिप (NET/JRF) असणाऱ्यांसाठी विशेष सवलती.
2. खाजगी विद्यापीठे (Private Universities):
सरासरी फीस: ₹1 लाख ते ₹5 लाख प्रति वर्ष.
Amity University: ₹1.5 लाख ते ₹3 लाख प्रति वर्ष.
Manipal University: ₹2 लाख ते ₹4 लाख.
3. डिस्टन्स लर्निंग आणि पार्ट-टाइम
सरासरी फीस: ₹50,000 ते ₹1.5 लाख.
जसे: IGNOU, Symbiosis इत्याद
4. विशेष विषयांसाठी फीस:
अभियांत्रिकी व तंत्रज्ञान (Engineering & Technology): ₹50,000 ते ₹2 लाख प्रति वर्ष.
मेडिकल व हेल्थकेअर (Medical & Healthcare): ₹2 लाख ते ₹5 लाख प्रति वर्ष.
कला व मानवशास्त्र (Arts & Humanities): ₹10,000 ते ₹1 लाख प्रति वर्ष.
5. परदेशातील PhD कोर्सची फीस:
युरोप: €1,000 ते €5,000 प्रति वर्ष (सरकारी संस्थांमध्ये कमी).
अमेरिका: $10,000 ते $50,000 प्रति वर्ष.ऑस्ट्रेलिया आणि कॅनडा: $8,000 ते $30,000 प्रति वर्ष
( Msc nantar PhD kashi karavi)
शिष्यवृत्ती आणि आर्थिक सहाय्य:
1. NET/JRF Fellowship: ₹31,000-₹35,000 प्रति महिना (2 वर्षे) आणि पुढील 3 वर्षांसाठी ₹35,000.
2. GATE Fellowship: MHRD कडून मासिक फेलोशिप.3. विद्यापीठ आणि इतर शासकीय योजनांमधून आर्थिक मदत मिळू शकते.
परदेशात पीएचडीसाठी सर्वोत्तम विद्यापीठांची निवड संशोधनाच्या विषयावर, फंडिंगच्या उपलब्धतेवर, आणि वैश्विक मान्यतेवर आधारित केली जाते. खालील यादी जगातील टॉप विद्यापीठांची आहे:
1. अमेरिका (USA):Massachusetts Institute of Technology (MIT):तंत्रज्ञान, विज्ञान, आणि अभियांत्रिकीसाठी उत्कृष्ट.
जाlगतिक क्रमांक 1 (QS Rankings).
Stanford University:
व्यवसाय, संगणक विज्ञान, आणि वैद्यकीय क्षेत्रात प्रसिद्ध.
Harvard University:कला, मानवशास्त्र, आणि वैद्यकीय क्षेत्रासाठी.California Institute of Technology (Caltech):
खगोलशास्त्र, भौतिकशास्त्र, आणि अभियांत्रिक
2. युनायटेड किंगडम (UK):
University of Oxford:
मानविकी, विज्ञान, आणि इतिहास संशोधनासाठी प्रख्यात.
University of Cambridge:
अभियांत्रिकी, अर्थशास्त्र, आणि जैवविज्ञानात आघाडीवर.
Imperial College London:
विज्ञान, अभियांत्रिकी, आणि व्यवसायात उत्कृष्ट.
London School of Economics and Political Science (LSE):
( Msc nantar PhD kashi karavi)
समाजशास्त्र आणि अर्थशास्त्रासाठी प्रसिद्ध.
3. कॅनडा:
University of Toronto:वैद्यकीय संशोधन, अभियांत्रिकी, आणि तंत्रज्ञान क्षेत्रात उत्कृष्ट.University of British Columbia (UBC):पर्यावरण विज्ञान आणि जैवविज्ञानासाठी लोकप्रिय.
McGill University:
वैद्यकीय व जीवनशास्त्र संशोधनासाठी प्रसिद्ध.
4. ऑस्ट्रेलिया:
Australian National University (ANU):
विज्ञान आणि सार्वजनिक धोरण अभ्यासासाठी प्रख्यात.
University of Melbourne:
कला, तंत्रज्ञान, आणि व्यवसायात नावाजलेले.
University of Sydney:
जैवविज्ञान आणि समाजशास्त्रासाठी उत्कृष्ट.
5. युरोप:
ETH Zurich (स्वित्झर्लंड):
तंत्रज्ञान आणि अभियांत्रिकीसाठी प्रसिद्ध.
University of Copenhagen (डेनमार्क):
पर्यावरण आणि जैवविज्ञान संशोधनात आघाडीवर.
Sorbonne University (फ्रान्स):
मानविकी आणि विज्ञान शाखांसाठी उत्कृष्ट
6. आशिया:
National University of Singapore (NUS):
तंत्रज्ञान, वैद्यकीय, आणि व्यवसाय संशोधनासाठी.
Tsinghua University (चीन):
अभियांत्रिकी आणि संगणक विज्ञानात प्रगत.
University of Tokyo (जपान):
विज्ञान आणि अभियांत्रिकीसाठी प्रख्यात.
( Msc nantar PhD kashi karavi)
भारतामध्ये पीएचडीसाठी टॉप विद्यापीठांची निवड राष्ट्रीय महत्त्व, जागतिक क्रमवारी, संशोधनाच्या सोयीसुविधा, आणि गुणवत्ता यावर आधारित केली जाते. खाली भारतातील टॉप विद्यापीठांची यादी दिली आहे:
1. भारतीय विज्ञान संस्था (IISc), बेंगळुरू
विशेषता:
विज्ञान, अभियांत्रिकी, आणि तंत्रज्ञान क्षेत्रातील उत्कृष्ट संशोधन.
NIRF Rankings 2024 मध्ये पहिल्या स्थानावर.
प्रमुख विषय:
जैवविज्ञान, भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र, संगणक विज्ञान, आणि पर्यावरण विज्ञान.
फी: ₹20,000 – ₹30,000 प्रति वर्ष.
2. भारतीय तंत्रज्ञान संस्था (IITs)
विशेषता:
अभियांत्रिकी, विज्ञान, आणि तंत्रज्ञानातील आघाडीची संस्था.
टॉप IITs:
IIT Bombay: संगणक विज्ञान आणि अभियांत्रिकीसाठी प्रसिद्ध.
IIT Delhi: पर्यावरण, मटेरियल सायन्स, आणि डेटा सायन्स.
IIT Madras: ऊर्जा, नॅनो टेक्नॉलॉजी, आणि मॅकेनिकल इंजिनीअरिंग.
IIT Kanpur: स्वच्छ ऊर्जा, रोबोटिक्स, आणि रसायनशास्त्र.
फी: ₹50,000 – ₹1,50,000 प्रति वर्ष.
3. जवाहरलाल नेहरू विद्यापीठ (JNU), नवी दिल्ली
विशेषता:
समाजशास्त्र, मानवशास्त्र, भाषा, आणि आंतरराष्ट्रीय संबंधांसाठी प्रख्यात.
प्रमुख विषय:
पब्लिक पॉलिसी, पॉलिटिकल सायन्स, आणि अर्थशास्त्र.फी: ₹500 – ₹2,000 प्रति वर्ष (सरकारी सवलतींसह).4. बनारस हिंदू विद्यापीठ (BHU), वाराणसी
विशेषता:
कला, विज्ञान, वैद्यकीय, आणि कृषी संशोधनातील अग्रगण्य संस्था.
प्रमुख विषय:
इतिहास, रसायनशास्त्र, औषधनिर्मिती, आणि पर्यावरणशास्त्र.
फी: ₹10,000 – ₹20,000 प्रति वर
5. दिल्ली विद्यापीठ (DU), नवी दिल्ली
( Msc nantar PhD kashi karavi)
विशेषता:
कला, वाणिज्य, आणि समाजशास्त्रातील आघाडीचे विद्यापीठ.
प्रमुख विषय:
साहित्य, मानवशास्त्र, अर्थशास्त्र, आणि इतिहास.
फी: ₹10,000 – ₹15,000 प्रति वर्ष.
6. टाटा मूलभूत संशोधन संस्था (TIFR), मुंबई
विशेषता:
भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र, आणि जीवनशास्त्रात संशोधनासाठी प्रख्यात.
प्रमुख विषय:
खगोलशास्त्र, सैद्धांतिक भौतिकशास्त्र, आणि जीवशास्त्र.
फी: ₹20,000 – ₹50,000 प्रति वर्ष.
7. अमृता विद्यापीठ (Amrita Vishwa Vidyapeetham), कोयंबटूर
विशेषता:
वैद्यकीय, डेटा सायन्स, आणि अभियांत्रिकीसाठी नावाजलेले.
प्रमुख विषय:कृत्रिम बुद्धिमत्ता, पर्यावरणीय तंत्रज्ञान, आणि वैद्यकीय संशोधन.फी: ₹1 लाख – ₹2 लाख प्रति वर्ष.
8. इंडियन स्टॅटिस्टिकल इन्स्टिट्यूट (ISI), कोलकाता
- विशेषता:आकडेवारी, डेटा सायन्स, आणि संगणक विज्ञान संशोधनात आघाडीवर.
- प्रमुख विषय:डेटा अॅनालिटिक्स, गणित, आणि अर्थशास्त्र.
- फी: ₹20,000 – ₹40,000 प्रति वर्ष.
9. कलकत्ता विद्यापीठ (University of Calcutta), कोलकाता
विशेषता:
- मानविकी, रसायनशास्त्र, आणि गणित संशोधनासाठी प्रसिद्धफी: ₹5,000 – ₹10,000 प्रति वर्ष.10. ऑल इंडिया इन्स्टिट्यूट ऑफ मेडिकल सायन्सेस (AIIMS), नवी दिल्ल विशेषता:वैद्यकीय क्षेत्रातील उत्कृष्ट संशोधन संस्था.प्रमुख विषय:
- वैद्यकीय विज्ञान, जैवविज्ञान, आणि सार्वजनिक आरोग्य संशोधन.
- फी: ₹2,000 – ₹5,000 प्रति वर्ष
( Msc nantar PhD kashi karavi)https://www.youtube.com/live/ihg0ZoVwpl4?si=9TI9DoL50PnMWcL6